การคัดเลือกพันธุ์ข้าวให้บริสุทธิ์ ไว้ใช้ มั่นใจ แท้แน่นอน
การคัดพันธุ์บริสุทธิ์ เป็นการคัดเลือกพันธุ์ข้าวจากพันธุ์ที่มีอยู่เดิม โดยคัดเลือกจากต้นข้าวที่มีลักษณะตามสายพันธุ์ที่ดีที่สุด ขณะที่มีรวงสุกพร้อมเก็บเกี่ยว โดยคัดเลือกมาจากต้นข้าวเพียงกอเดียว ซึ่งวิธีการนี้ไม่ได้ก่อให้เกิดลักษณะทางพันธุกรรมใหม่ๆ เพียงแต่เป็นการคัดเลือกหาลักษณะทางพันธุกรรมที่ดีที่สุดที่ปรากฏอยู่แล้ว
• คัดเลือกต้นข้าวที่มีลักษณะโดยรวมตรงตามสายพันธุ์ที่คัดไว้จำนวนหนึ่ง แล้วเก็บเกี่ยวรวงข้าวแต่ละต้นหรือแต่ละกอแยกกันไว้วัดความยาวของรวงและนับเมล็ดข้าวในรวงไว้ด้วย ยิ่งเมล็ดให้แห้งสนิท เก็บไว้รอฤดูกาลปลูกต่อไป
• นำเมล็ดพันธุ์ข้าวที่เก็บไว้มาปลูก-ดำ เป็นแถวในพื้นที่ 2X4 เมตร หรือกว้างกว่านี้ รวงละแถวหรือสองแถว (1 แปลง/รวง) คอยคัดเลือกต้นข้าวที่มีลักษณะโดยรวมตรงตาม สายพันธุ์ที่ดีที่สุดไว้ นอกนั้นถอนทิ้งไป แล้ว เก็บรวงข้าวทั้งหมดรวมกัน ผึ้งเมล็ดให้แห้งสนิท เก็บไว้รอฤดูกาลปลูกต่อไป
• นำเมล็ดพันธุ์ทั้งหมดไปปลูกดำลงไปในแปลงคัดพันธุ์ขนาด 2x4 เมตร คอยดูแลและคัดเลือกต้นข้าวที่มีลักษณะโดยรวมตรงตามสายพันธุ์ที่ดีที่สุดไว้ นอกนั้นถอนทิ้งไป แล้วเก็บเกี่ยวข้าวทั้งหมดเอาไว้ปลูกขยายพันธุ์ให้ได้จำนวนมากพอทำพันธุ์ต่อไป ดังนั้น เราก็จะได้พันธุ์ข้าวปลูกที่มีคุณภาพและบริสุทธิ์
คัดเลือกต้นข้าวที่มีลักษณะตรงตามสายพันธุ์แต่ละกอแยกกันไว้
เก็บรวงข้าวรวมกัน พึ่งเมล็ดให้แห้งเก็บไว้รอฤดูกาลปลูกต่อไป
การคัดเลือกพันธุ์ข้าวใหม่ให้ตรงตามสายพันธุ์
การคัดเลือกพันธุ์ข้าวใหม่ให้มีลักษณะ โดยรวมตรงตามสายพันธุ์ที่ดีมีคุณภาพและ บริสุทธิ์ ให้สังเกตดังนี้
1. อัตราการเจริญเติบโตเร็ว ช้า แตกกอออกมาน้อย หรือแตกกอไม่รู้จบจนตั้งท้องก็มี
2. ต้นใหญ่ เล็ก ฟ้า สูง ปล้องยาว ต้นแข็ง อ่อน
3. ใบยาว สั้น ตั้ง ตก กว้าง เขียวเข้ม จาง กาบใบแน่นหลวม
4. ตอกใหญ่ เล็ก ออกพร้อมกันหรือไม่พร้อมกัน ห่าง ตั้ง เอียง
5. รวงใหญ่ เล็ก ยาว สั้น เมล็ดตก ไม่ตก
6. เมล็ดใหญ่ เล็ก ยาว สั้น กลม แบน สีเปลือกเมล็ดตรงตามสายพันธุ์สีของฟางข้าวเข้ม จาง อ่อน
7. อายุการเก็บเกี่ยว เลือกต้นพันธุ์ที่มีเมล็ดสุก แก่ เก็บเกี่ยวได้พร้อมกันเอาไว้เท่านั้น ต้นไหนสุกก่อน-หลัง ไม่พร้อมกันให้ถอนทิ้ง
