เมล็ดพันธุ์ดีหรือไม่ตรวจสอบได้ ง่ายนิดเดียว
เมล็ดพันธุ์เป็นปัจจัยที่สำคัญและจำเป็นที่สุดชนิดหนึ่ง ในการเพาะปลูก ถึงแม้จะมีปัจจัยการผลิตอื่นๆ ที่ดีพร้อม แต่ถ้าขาด เมล็ดพันธุ์พืชที่ดีแล้ว ปริมาณของผลผลิตที่ได้รวมถึงคุณภาพ ส่งปัญหามากมายกับเกษตรกร การใช้เมล็ดพันธุ์ดีเพาะปลูกเป็น การลดต้นทุนการผลิตเป็นอันดับหนึ่ง เนื่องจากเมล็ดพันธุ์ดีเมื่อปลูกแล้วจะก่อให้เกิดประโยชน์มาก เช่น ให้ผลผลิตสูง เป็นที่ต้องการ ของตลาด ได้ราคาดี ตอบสนองการใส่ปุ๋ย ปรับตัวเข้ากับสิ่งแวดล้อม ได้ดี ทนทานต่อโรคแมลง เป็นต้น
ลักษณะของเมล็ดพันธุ์ที่ดี
1. สะอาดปราศจากสิ่งเจือปนต่างๆ เช่น ฝุ่นละออง กรวด ทราย เศษผักหรือเมล็ดพืชอื่น
2. ตรงตามพันธุ์ เป็นเมล็ดที่ไม่กลายพันธุ์ เช่น ตระกูลของมันมีผลสีเขียวอมชมพู เมื่อนำมาปลูกผลเป็นสีเขียวอมชมพู ตรงตามพันธุ์เดิม
3. ไม่มีโรคและแมลง เมล็ดพันธุ์บางชนิดอาจมีโรคหรือแมลงติดมากับเมล็ด เมื่อนำไปเพาะ เชื้อโรคในเมล็ดอาจจะแพร่ไปได้ เมล็ดพันธุ์ที่ดีควรเป็นเมล็ดพันธุ์ที่ได้ผ่านการฆ่าเชื้อโรคและแมลงมาแล้ว
4. มาจากตระกูลที่ดี คือ เมล็ดพันธุ์ที่มาจากตระกูลที่มีผลดกดี ขนาดและรูปร่างดี มีสี มีน้ำหนัก และรสดี
5. มีความสามารถในการงอกสูงหมายถึง เมล็ดที่มีความสามารถในการงอกเจริญเติบโตมีอาหารที่จะเลี้ยงลำต้นจนเจริญเติบโตได้
6. ทนทานต่อโรคและแมลง
ต้องรู้ว่าเป็นพืชผสมตัวเองหรือผสมข้าม
วิธีทดสอบการงอกของเมล็ดผัก
ในการปลูกพืชผักมีปัญหาหนึ่งที่เกษตรกรประสบอยู่เสมอๆ นั่นคือ ปัญหาคุณภาพการงอกของเมล็ดพันธุ์ เกษตรกรไม่มีโอกาสแน่ใจได้ว่าเมล็ดพันธุ์พืชผักที่ซื้อหามาปลูกในแต่ละครั้งนั้นจะงอกได้มากน้อยเพียงใด หากเมล็ดพืชผักที่ปลูกไปแล้วมีปริมาณการงอกต่ำหรือมีเมล็ดพันธุ์อื่นปะปนอยู่มาก เกษตรกรจะได้ผลผลิตต่ำ ไม่คุ้มค่ากับการลงทุนลงแรงไปในแต่ละครั้ง รวมทั้งเสียเวลาของฤดูปลูกในแต่ละครั้งไปอย่างน่าเสียดาย หรือบางทีเกษตรกรอาจจะต้องลงทุนเพิ่มเมล็ดพันธุ์พืชชนิดอื่นเพื่อปลูกแซมลงไปให้เต็มพื้นที่ที่เตรียมเอาไว้แล้ว
ดังนั้น ก่อนการปลูกพืชผักแต่ละครั้ง เกษตรกรควรจะให้ความสำคัญในการทดสอบการงอกของเมล็ดพันธุ์พืชผักด้วยวิธีง่ายๆ เพื่อให้ทราบถึงปริมาณการงอกของเมล็ดพันธุ์นั้นๆ และหากได้ทดสอบเมล็ดพันธุ์ก่อนที่จะตัดสินใจซื้อมาปลูกได้ ก็จะทำให้มีการตัดสินใจเลือกซื้อได้ตรงตามความต้องการมากขึ้น ไม่ต้องเสี่ยงซื้อเมล็ดพันธุ์ไม่ดีไม่ต้องเสี่ยงลงทุนลงแรง และเสียเวลาไปแต่ได้ ผลตอบแทนที่ไม่คุ้มค่า
วิธีทดลอง
1. เอาเมล็ดพันธุ์ผักใส่ภาชนะ จะเป็นแก้วน้ำ ถังน้ำ หรือถาดก็ได้ แล้วเติมน้ำลงไป เมล็ดที่เสียจะลอยน้ำ ส่วนเมล็ดที่ดีจะจมน้ำ หากสังเกตเห็นว่ามีเมล็ดที่ลอยน้ำมากแสดงว่ามีเมล็ดเสียมาก ไม่ควรซื้อมาปลูก
2. ใช้กระดาษฟางหรือกระดาษซับตัดให้พอดีกับจานวางไว้กันจานใส่น้ำพอชุ่ม นับเมล็ดใส่ลงไป 100 เมล็ด แล้วเอากระดาษฟางหรือกระดาษซับปิดไว้อีกที ภายในเวลา 1-3 วัน เมล็ดจะงอก นับเมล็ดที่งอกดู ถ้าเมล็ดงอก 70-80% ก็นับว่าอยู่ในเกณฑ์ใช้ได้ถ้าเมล็ดงอก 90% ขึ้นไปใช้ได้ดี แต่ถ้าต่ำกว่า 60% ลงมา ไม่ควรจะซื้อหามาปลูก
3. เอาทรายใส่ในจานสังกะสีให้เต็มก้นจาน นับเมล็ดผักใส่ลงไป 100 เมล็ด รดน้ำให้พอชุ่ม เอาจานอีกใบครอบไว้ หมั่นรดน้ำให้ชุ่มทุกวัน ภายใน 3 วัน เมล็ดจะงอก นับดูเหมือนวิธีที่ 2
ข้อควรระวัง
1. ควรรดน้ำให้ชุ่มอยู่เสมอ และต้องวางไว้ในที่ปลอดภัยอากาศถ่ายเทได้ดี เมล็ดที่ทดลองการงอกควรจะเป็นตัวแทนของเมล็ดทั้งหมด ไม่ควรเลือกเมล็ดเอามาทดลอง เพราะจะทำให้ได้ผลการทดลองไม่ตรงตามความเป็นจริง
2. เมล็ดที่ทดลองการงอกได้ดี แต่เมื่อนำไปปลูกในแปลงปลูกจริงแล้ว เมล็ดกลับไม่ค่อยงอกนั้น อาจจะเป็นเพราะสภาพดินไม่เหมาะสม ในดินที่มีความเป็นกรด-ด่างมากเกินไป ดินขาดธาตุอาหารและความชุ่มชื้นไม่เพียงพอ เกษตรกรจะต้องพิจารณาและแก้ไขข้อบกพร่องดังกล่าว
