การคัดเลือกตรวจสอบเมล็ดพันธุ์เบื้องต้น
การตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ์ มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการผลิตและการควบคุมคุณภาพเมล็ดพันธุ์ ตั้งแต่ระดับ แปลงปลูก การดูแลรักษา การเก็บเกี่ยว การนวด การลดความชื้น การทำความสะอาด การหีบห่อ การเก็บรักษา ทั้งนี้ วัตถุประสงค์สำคัญ คือ เพื่อต้องการทราบคุณภาพของเมล็ดเป็นข้อมูลในการกำหนดอัตราเมล็ดที่ใช้ปลูก ตลอดจนการวางแผนการเก็บรักษาหรือการจำหน่ายด้วย ข้อมูลที่ได้จะนำมาใช้ในการแก้ปัญหาหรือการบริหารจัดการเมล็ดได้อย่างถูกต้อง
การตรวจสอบคุณภาพเมล็ดเพื่อการรับรองอย่างเป็นทางการจะมีหน่วยงานของรัฐเป็นผู้ดูแลรับผิดชอบ เพื่อให้ผู้ใช้เมล็ดพันธุ์ได้รับเมล็ดพันธุ์ที่มีคุณภาพดี หรือการคุ้มครองผู้บริโภคหรือเกษตรกรผู้ซื้อเมล็ดพันธุ์ไปปลูกนั้นเอง ซึ่งเราจะเห็นว่าที่ข้างภาชนะบรรจุเมล็ดพันธุ์จะระบุข้อความ อาทิ เปอร์เซ็นต์การงอก ความบริสุทธิ์ วัน หมดอายุ หรือสถานที่ผลิตเมล็ดพันธุ์ รวมถึงหน่วยงานหรือบริษัท ผู้จำหน่ายด้วย
วิธีตรวจสอบเมล็ดพันธุ์
ในการตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ์นั้นมีหลากหลายวิธีตาม วัตถุประสงค์หรือข้อกำหนดต่างๆ ที่กฎหมายระบุ เช่น
1 การตรวจสอบความบริสุทธิ์
ว่าเมล็ดพันธุ์นั้นมีองค์ประกอบอะไรบ้าง เช่น มีเมล็ดพันธุ์พืชชนิดอื่น เมล็ดวัชพืช หรือสิ่งอื่นๆ เช่น กรวด ทราย ปนเข้ามา มากน้อยเพียงใด
2 การตรวจสอบความชื้น
เพื่อบอกความชื้นภายในเมล็ดว่ามีเท่าไหร่ เพื่อจัดการกับเมล็ดได้อย่างถูกต้อง
3 การตรวจสอบความงอก
ซึ่งเป็นข้อบ่งชี้ถึงคุณภาพเมล็ดที่มีความสำคัญ และเป็นที่ยอมรับ
ตรวจสอบเมล็ดพันธุ์พืชว่ามีกรวดทรายปนเข้ามามากน้อยเพียงใด
การตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ์พืช
4 การทดสอบความแข็งแรงของเมล็ด
ซึ่งมีหลายวิธี เช่น การวัดอัตราการเจริญเติบโตของต้นกล้า การวัดดัชนีการงอก เป็นต้น เพราะการที่เมล็ดมีความงอกสูง ไม่ได้บอกว่าเป็นเมล็ดที่มี ความแข็งแรงเสมอไป
การงอกของเมล็ดพันธุ์พืช
การตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ์เพื่อรับรองมาตรฐานของคุณภาพเมล็ดจะดำเนินการโดยนักวิชาการ และจัดทำในสถานที่ ซึ่งมีเครื่องมือและอุปกรณ์ที่ได้มาตรฐานเป็นที่ยอมรับเพื่อให้ผลการทดสอบคุณภาพเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพและเกิดประสิทธิผลมากที่สุด
สำหรับเกษตรกรอินทรีย์ที่ต้องการผลิตเมล็ดพันธุ์ไว้ใช้เองนั้น สามารถดำเนินการตรวจสอบคุณภาพเมล็ดพันธุ์เบื้องต้นด้วยตัวเอง โดยวิธีการหมั่นสังเก เรียนรู้ การบันทึกและทดลองแบบง่ายๆ ที่จะ ทำให้ได้ข้อมูลคุณภาพของเมล็ดพันธุ์ได้
