2. ระยะการเจริญเติบโตทางสืบพันธุ์ (reproductive stage)
เริ่มตั้งแต่ข้าวเริ่มสร้างช่อดอกถึงดอกบาน ระยะนี้ใช้เวลาประมาณ 35 วัน แบ่งเป็น 4 ระยะ คือ
2.1 ระยะกำเนิดช่อดอก (panicle initiation)
ช่อดอกกำเนิดที่จุดเจริญ เริ่มแรกจะมีขนาดเล็กมากมองด้วยตาเปล่าไม่เห็น แต่ประมาณ 10 วันต่อมาจะสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า มีลักษณะคล้ายขนนกสีขาวยาวประมาณ 2 มม. ซึ่งตามปกติจะเกิดขึ้นเมื่อประมาณ 60-65 วันก่อนเก็บเกี่ยว หรือประมาณ 55-60 วันหลังหว่านเมล็ดข้าวไม่ไวต่อช่วงแสงที่มีอายุเก็บเกี่ยว 120 วัน ในต้นข้าวกอเดียวกัน ช่อดอกจะเกิดในต้นแม่ก่อนหน่อที่แตกจากต้นแม่ละหน่อที่เกิดรองๆ ลงมา
ในระยะนี้นอกจากจะมีการกำเนิดของดอกข้าวแล้ว ยังมีการยืดปล้องที่อยู่ตอนล่างของลำต้นควบคู่ไปด้วยโดยเฉพาะในข้าวอายุสั้นที่ไม่มีโอกาสยืดปล้องในระยะสุดท้ายของช่วงการเจริญเติบโตทางลำต้น (ระยะยืดปล้อง)
2.2 ระยะตั้งท้อง (booting)
หลังจากกำเนินช่อดอก รวงอ่อนของข้าวจะเจริญเติบโตและพัฒนาอวัยวะต่างๆ ของรวง มีการสร้างเปลือกดอกใหญ่ เปลือกดอกเล็ก เกสรตัวผู้ และเกสรตัวเมีย ก่อนออกดอกประมาณ 15 วัน รวงข้าวจะมีความยาวประมาณ 1.5 ซ.ม. เป็นระยะเริ่มสร้างเรณูและถุงหุ้มไข่ หลังจากนี้การเจริญจะเป็นไปอย่างรวดเร็ว ก่อนออกดอก 12 วัน รวงอ่อนจะยาวประมาณ 8.0 ซ.ม. และเป็นระยะการแบ่งเซลล์สร้างเรณูและไข่ ก่อนออกดอก 8 วัน ความยาวของรวงอ่อนมีขนาดเกือบเต็มที่อาจยาวถึง 18 ซ.ม. ก่อนครบกำหนดออกดอก 6 วัน รวงอ่อนจะมีความยาว 19 ซ.ม. เรณูจะเจริญเต็มที่มีส่วนต่างๆ ครบสมบูรณ์ ก่อนออกดอก 4 วัน รวงอาจยาวถึง 21 ซ.ม. เม็ดเรณูขยายใหญ่ขึ้นจนเห็นได้ชัด แต่ยังบิดๆ เบี้ยวๆ อยู่ เมื่อการเจริญของรวงข้าวครบและสมบูรณ์เต็มที่ถุงหุ้มเมล็ดไม่ขยายตัว เซลล์ไข่จะเลื่อนลงมาชิดกับผนังของถุงหุ้มด้านที่อาจสัมผัสกับเชื้อตัวผู้ได้โดยง่าย และเรณูก็เจริญเต็มที่ในอับเกสร โดยปกติดอกข้าวจะเกิดที่ปลายรวงก่อนและดอกต่อๆ มาเกิดขึ้นภายหลังตามลำดับ ใช้เวลาประมาณ 7 วัน จึงอาจจะเต็มรวง ดอกที่ปลายรวงจะแข็งแรงกว่าโคนรวง
ในระยะนี้นอกจากจะมีการพัฒนาของรวงข้าวดังที่กล่าวแล้ว ยังมีการยืดปล้องที่อยู่ตอนบนของลำต้นควบคู่ไปด้วยเพื่อที่จะดันให้รวงข้าวออกจากกาบใบธง
2.3 ระยะออกรวง (heading)
เมื่อถึงกำหนดออกรวง รวงข้าวจะโผล่ออกจากกาบใบธง ซึ่งจะยื่นออกไปเรื่อยๆ จนประมาณ 90% ของรวงข้าวโผล่ออกจากกาบใบธง
2.4 ระยะดอกข้าวบาน (flowering หรือ anthesis)
ในสภาวะปกติดอกข้าวจะบานหลังจากออกรวงประมาณ 1 วัน ก้านเกสรตัวผู้จะยืดยาวขึ้นและอับเกสรจะเปิดออก เรณูหรือละอองเกสรตัวผู้จะหล่นลงบนยอดเกสรตัวเมียเกิดการผสมเกสร การบานของดอกปกติอยู่ระหว่าง 7.00 น. ถึง 12.00 น. มีระยะหนึ่งที่ดอกข้าวเป็นจำนวนมากบานได้รวดเร็ว ซึ่งอาจเรียกได้ว่าเป็นระยะพอเหมาะในการบานของดอกที่สุด ซึ่งอาจไม่คงที่เสมอไปสำหรับท้องถิ่นหนึ่งๆ และแตกต่างกันไปในแต่ละท้องถิ่นขึ้นอยู่กับความชุ่มชื้นในบรรยากาศ อุณหภูมิและความเข้มของแสง อุณหภูมิที่พอเหมาะจะอยู่ที่ 30 องศาเซลเซียส ในวันที่อากาศแจ่มใสและอุณหภูมิสูงการบานจะสม่ำเสมอกว่าในวันที่มีฝนตก หรือ ท้องฟ้ามีเมฆมาก และอุณหภูมิต่ำดอกจะบานอยู่หนเดียวและนานประมาณ 2 ชม.
